BORCULO – De Synagoge van Borculo. Dit gebouw is meer dan alleen een monument; het is een stille getuige van tijden van bloei, van verdriet, van vernieling, maar ook van herstel en hoop.
Joodse gemeenschap
Vanaf ongeveer 1650 ontstaat er in Borculo een bloeiende joodse gemeenschap. In de loop van de 19e eeuw groeit deze uit tot een centrum van joodse studie. Families die hier hun leven opbouwden, speelden een belangrijke rol in de industriële ontwikkeling van Borculo. Helaas heeft de Tweede Wereldoorlog onherstelbare wonden geslagen in deze gemeenschap. Wat overbleef, waren verhalen, herinneringen en gebouwen zoals deze synagoge, die in 1950 aan de eredienst werd onttrokken en jaren een andere bestemming had voordat het in 2000 eigendom werd van de Stichting Synagoge Borculo.
Verleden
Sindsdien is er ongelofelijk veel werk verzet. De synagoge en het naastgelegen mikwe zijn niet alleen gerestaureerd maar ook getransformeerd tot een plek die het verleden levend houdt. Het gebouw herbergt nu een educatief en cultureel centrum dat met trots de naam ‘Educatief en Joods Cultureel Centrum Synagoge Borculo’ draagt. Het documentatiecentrum, de permanente expositie op de vrouwengalerij, en de speciaal ontwikkelde lesprogramma’s maken deze plek een baken van herdenken, vertellen en doorgeven.
Herdenken
Maar dit centrum doet meer dan alleen herdenken. Het is een levende plek, een multifunctioneel gebouw waar kleinschalige concerten en lezingen worden georganiseerd en waar de joodse geschiedenis van Borculo zichtbaar blijft. En in het jaar 2025, wanneer we 80 jaar vrijheid gedenken, zal deze synagoge ongetwijfeld opnieuw een belangrijke rol spelen.
Onbewerkte muur
Daarnaast symboliseert een onbewerkte muur rechtsboven in de oostmuur van de synagoge iets diepgaands. Zoals het onvoltooide muurdeel ons leert: het leven en onze kennis zijn nooit af. Dit stukje ruwe muur herinnert ons eraan dat we blijven leren, blijven groeien en blijven bouwen – zowel letterlijk als figuurlijk. Het belang van blijven herinneren, van blijven vertellen, kan niet genoeg benadrukt worden. Het behoud van ons erfgoed is geen eenvoudige taak. Het vraagt visie, doorzettingsvermogen en liefde voor geschiedenis. De Stichting Synagoge Borculo heeft al deze eigenschappen in overvloed getoond. Sinds 2016 reikt de stichting Borculo, beleef de Berkelstad jaarlijks de bronzen penning uit aan personen of organisaties die een grote bijdrage leveren aan de cultuurhistorische beleving van onze stad. Deze penning, vervaardigd door kunstenaar Jan te Kulve, is een eerbetoon, geen prijs. Het is een teken van waardering, zonder geldbedrag, maar met een diepe betekenis. Het is een symbool. Een symbool van dankbaarheid, van waardering en van erkenning voor een persoon of organisatie die zich op een bijzondere manier heeft ingezet voor de cultuurhistorische beleving van onze mooie Berkelstad Borculo. “Vandaag hebben wij het voorrecht deze onderscheiding toe te kennen aan een stichting die met haar werk niet alleen ons verleden bewaart, maar ook onze toekomst verrijkt”. Zegt Peter Nieuwenhuis. “Het is ons een eer dat wij mogen aankondigen dat de bronzen penning van de negende editie van ‘Borculo, Beleef de Berkelstad’ wordt toegekend aan Stichting Synagoge Borculo. Gefeliciteerd en bedankt voor alles wat jullie doen voor onze gemeenschap en ons erfgoed”.
Penning
Sallo Roozendaal en Riet Baarssen ontvingen de bronzen penning uit handen van het bestuur van Stichting Borculo, Beleef de Berkelstad. Peter Nieuwenhuis- Annemarie Buddingh en Aart Ribbers. Voorgaande toekenningen van de bronzen penning Borculo, beleef de Berkelstad:
2016 vrijwilligers Brandweermuseum
2017 stichting Berkelzomp
2018 Stichting Nationale Feest- en Herdenkingsdagen te Borculo
2019 meester H.W. Heuvelstichting
2020 IJsclub Borculo
2021 Toeristische Informatie Borculo
2022 Thomas Lijfering
2023 Gerrit Kers
