BORCULO- Historicus Afke Berger, als promovendus verbonden aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), zal op zondag 1 mei de eerste William Lowenberg-lezing verzorgen. De lezing ‘Toegelaten/Afgewezen’ handelt over asielaanvragen van Joodse vluchtelingen in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Vooral de Kristallnacht in november 1938 zorgde voor een ongekende vlucht van Joden naar het westen. De lezing begint om 14:00 uur en is gratis toegankelijk. Wel wordt een gift op prijs gesteld. Voorafgaande aan de lezing start om 12:30 uur de wandeling ‘Sporen van joods leven’, een wandeling van ongeveer een uur die leidt langs de belangrijkste herinneringen aan het joodse leven in Borculo. Belangstellenden wordt verzocht zich voor één of beide activiteiten tevoren aan te melden. Dat kan via email [email protected] of telefonisch: 06 3013 7752
Eerste William Lowenberg-lezing
‘In memory of my father’. Deze woorden sprak David Lowenberg op zondag 7 november 2021 tijdens de afsluiting van het herinrichtingsproces van de synagoge in Borculo. Bijzonder was deze gebeurtenis, niet in de laatste plaats vanwege de aanwezigheid van David, die daarvoor speciaal vanuit Amerika naar Borculo was gekomen. Hij heeft in belangrijke mate financieel bijgedragen aan het mogelijk maken van de herinrichting. De vlucht van het gezin Löwenberg vanuit Duitsland naar Nederland in 1936 kan model staan voor de lezing, die Afke Berger op 1 mei zal verzorgen. Willi (William) was destijds 16 jaar. Het gezin, vader, moeder en 2 kinderen, werd eind 1942 op transport gezet naar Westerbork en vandaar naar Auschwitz. Willi overleefde zeven concentratiekampen. Na de bevrijding emigreerde hij naar Amerika. Zijn warme sympathie die hij altijd bleef behouden voor Borculo, de plaats waar hij zich thuis en veilig voelde, droeg hij over op zijn zoon David. ‘In memory of William’ wil het bestuur van de Stichting Synagoge Borculo een eerbetoon brengen aan Willi Löwenberg met deze eerste William Lowenberg-lezing.
Kristallnacht
‘De Joden moeten de volkswoede maar eens aan den lijve ondervinden’, schreeuwde Joseph Goebbels, de Duitse minister van propaganda op 9 november 1938 tijdens een bijeenkomst in München. Nog diezelfde nacht werden Goebbels’ woorden omgezet in daden. In heel Duitsland trokken aanhangers van Adolf Hitler al schreeuwend en zingend door de straten, gewapend met bijlen, gummiknuppels en boksbeugels. Huizen en winkels van Joden werden vernield, synagogen gingen in vlammen op en er werd geslagen en gemoord. In de nasleep van deze gruwelijke gebeurtenissen die de geschiedenis zijn ingegaan als de Kristallnacht probeerden vele tienduizenden Joden Duitsland te ontvluchten, waarvan velen hoopten op een veilig heenkomen in Nederland. Vanwege het restrictieve beleid van de Nederlandse regering werd maar een fractie toegelaten.
Afke Berger
Historicus Afke Berger is als promovendus verbonden aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Voor haar masterscriptie ‘Toegelaten/Afgewezen, over Joodse aanvragen tot asiel in Nederland, 1938-1939’ ontving ze in 2019 de Hartog Beem Prijs. Naast haar huidige onderzoek, dat gaat over het functioneren van de Vereniging van Nederlandsche Gemeenten (VNG) voor, tijdens en na de bezetting, doet ze onderzoek naar identiteitsvorming, vluchtelingen, Jodenvervolging en de doorwerking van het verleden. Een vergelijking met de huidige situatie rond de behandeling van asielaanvragen ligt daarbij voor de hand. Daarnaast werkt Afke aan een publicatie over Ruth Marion Weile (1928-1943), die in 1938 met het Kindertransport naar Nederland kwam.
