BERKELLAND – De Verenigde Naties omschrijven armoede als “het niet kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften”. Veel onderzoeken tonen aan dat in een rijk land als Nederland steeds meer mensen door armoede getroffen worden. We spreken in Nederland over absolute armoede als mensen leven onder de lage-inkomensgrens en bv. niet beschikken over (gezond) voedsel, huisvesting, toegang tot gezondheidszorg (bv. een zorgverzekering) of geen mogelijkheden hebben om verder te leren na de verplichte schoolperiode.(Bron: armoedefonds.nl)
Door Stefanie Kruizinga
Verborgen leed
Het is op een vrijdagochtend dat ik heb afgesproken met Jan (locatiecoördinator uitgiftepunt in Neede – Voedselbank Oost Gelderland) Het is een stralende herfstdag. Echt zo’n dag waar je je waant in een perfecte wereld zonder enig leed. Zo’n waarin je je niet bewust bent van al het leed dat zich niet eens zo heel ver van je afspeelt. Helaas is niets minder waar. Bij steeds meer gezinnen bevindt zich achter die voordeur een hoop verborgen leed. De zogenaamde ‘stille’ armoede. We lezen de berichten op sociale media en horen de schrijnende verhalen elke dag op het nieuws. Armoede is van alle tijden, maar de cijfers laten zien dat steeds meer gezinnen leven in armoede. Ook in de regio Oost Achterhoek.
Stijgende cijfers
We hebben afgesproken bij ‘het Achterhuis’ naast de Caeciliakerk aan de Borculoseweg. Jan doet de deur open en ik zie een vriendelijk gezicht dat mij welkom heet. Het Achterhuis mag van de kerk gratis gebruikt worden als uitgiftepunt. Er zijn verschillende uitgiftepunten in de regio en het hoofdkantoor ligt in Lichtenvoorde van waaruit alle goederen worden verspreid. De Voedselbank is een organisatie vóór mensen, dóór mensen. Lokale ondernemers, scholen en individuele initiatieven helpen te zorgen voor de inmiddels 33 gezinnen die in Neede afhankelijk zijn van de voedselbank. “Door giften en donaties in de vorm van natura/geld/ bonnen is dit mogelijk. Ze hebben ons vanuit het hoofdkantoor in Lichtenvoorde gewaarschuwd dat de cijfers omhoog gaan, en we zien het sinds afgelopen maand. Er zijn in één maand tijd al 5 gezinnen bijgekomen, en het einde is nog niet in zicht,” aldus Jan. De PR afdeling van locatie Lichtenvoorde meldt het volgende: “We zien ons aantal cliënten fors stijgen, van 320 begin oktober tot 429 op dit moment. Elke week komen er op dit moment zo’n 10 tot 15 nieuwe cliënten bij. Aanvankelijk zaten de meeste cliënten in de schuldsanering, maar nu is de doelgroep veel diverser.”
Rode dozen
Het team dat het uitgiftepunt in Neede draaiende houdt bestaat uit 9 gedreven vrijwilligers. Elke vrijdag komen de goederen binnen en nadat alles eerlijk verdeeld is kunnen de cliënten rond half zes ophalen. Het gaat om mensen uit alle lagen van de bevolking. “We hebben te maken met grote en kleine gezinnen, met autochtonen en een heel klein percentage allochtonen.” Vertelt Jan. “De rode dozen zijn voor de grote gezinnen,” zegt Jan terwijl hij naar een stapel wijst. Ik tel snel en kom erachter dat het om 11 rode dozen gaat.
Vooroordelen
Helaas hebben de cliënten nog steeds te maken met vooroordelen. Hierdoor schamen mensen zich vaak als ze gebruik moeten maken van de voedselbank. “Maar,” benadruk Jan, “armoede kan iedereen overkomen. Zeker in deze tijd. Tuurlijk heb je soms met die ene persoon te maken die er zelf een ‘zooitje’ van heeft gemaakt en nu op de blaren moet zitten. Maar we hebben overwegend te maken met mensen die nu met bittere armoede hebben te maken omdat ze hun baan zijn verloren, of dat hun eigen onderneming failliet is gegaan. Mensen die altijd hard hebben gewerkt.”
Een vooroordeel dat je vaak hoort is dat de mensen die bij de voedselbank aankloppen vaak ‘profiteurs’ zijn. Of buitenstaanders mopperen over het feit dat de mensen daar bijvoorbeeld met een auto aankomen. Vaak weten ze dan niet dat een goede vriend, buurvrouw of familielid de persoon in kwestie naar de voedselbank rijdt om de doos op te halen. Jan; “het is ook niet zo dat de mensen royaal een week kunnen eten van het voedselpakket. Het is om de mensen te helpen en te ondersteunen.” Een medewerkster van Stadsbank Oost Nederland bevestigd dit; “Persoonlijk denk ik dat er veel meer mensen hulp nodig hebben door de energieprijzen en kosten voor boodschappen. Maar er heerst nog steeds schaamte rond dit onderwerp. Dat is heel jammer, omdat toch redelijk vaak blijkt dat er wel advies gegeven kan worden of verwijzing naar andere instanties de oplossing kan zijn om achterstanden en/of armoede te voorkomen.”
Harmonie
Soms kan het zijn dat mensen even moeten wachten voordat ze hun pakket mee kunnen nemen. Ze kunnen dan plaatsnemen in de wachtruimte en een kopje koffie drinken. Jan; “ik vind het altijd prachtig om te zien hoe er dan onderling een gemoedelijke sfeer hangt. Soms hoor je ze lachen en alles verloopt eigenlijk altijd harmonieus. Ik vind het bewonderenswaardig dat mensen die met zoveel ellende hebben te maken toch nog de kracht hebben om te lachen en te genieten van de kleine dingen.”
Cijfers
Zoals eerder gezegd ontvangt het uitgiftepunt in Neede geen enkele subsidie van de overheid. Het hoofdkantoor in Lichtenvoorde ontvangt alleen een subsidie van de gemeente voor de kosten van oa het pand. CPB (centraal plan bureau) en SCP(sociaal en cultureel planbureau) hebben een schatting gemaakt voor 2022 & 2023. Zo verwachten ze dat in 2022 ruim 1.1 miljoen mensen te maken krijgen met armoede. De oorzaak is zoals we allemaal weten de hoge inflatie. Alles is inmiddels al flink duurder; gas, stroom, brandstof, boodschappen, maar ook de zorgverzekering volgend jaar. Dit terwijl de inkomens beperkt stijgen. Als gevolg hiervan stijgt de armoede in personen in 2023 tot 7,6%. Voor kinderen is dat zelfs 9,5%. Net als voor de koopkrachtcijfers geldt dat deze cijfers de werkelijke problematiek nog onderschatten. Dit betekent dat de cijfers in werkelijkheid waarschijnlijk nog veel hoger (gaan) zijn.
Armoede onder Jongeren
Los van de praktische gevolgen van armoede mogen we het mentale aspect zeker niet negeren. 6 op de 10 jongeren in Nederland geeft aan zorgen te hebben door het stijgen van de prijzen in het afgelopen jaar. Niet alleen voor henzelf maar ook binnen het gezin. 1 Op de 5 jongeren geeft aan thuis met geldzorgen te maken te hebben. Dit veroorzaakt stress, frustratie, boosheid en verdriet. Ruim een kwart (28 procent) van die jongeren praat daar met niemand over. Dit blijkt uit een peiling van UNICEF Nederland.
Stille armoede
Zoals u inmiddels heeft kunnen lezen kunnen we concluderen dat het al lang niet meer gaat over de zogenaamde profiteurs. Niets van dat alles. Zeker in de huidige maatschappij en het politieke (wan)beleid op landelijke én regionaal niveau kan iedereen slachtoffer worden van armoede. Er is veel ‘stille’ armoede. Vaak zien we het niet dat mensen de huur of hypotheek niet meer kunnen betalen of dat de kinderen zonder ontbijt naar school gaan. Steeds meer mensen worden gedwongen hulp te vragen bij maatschappelijk werk, voormekaar teams, stadsbanken, kerken en voedselbanken. Een zorgelijke ontwikkeling is dat door de contante bezuinigen ook deze voorzieningen steeds minder toegankelijk worden. Hierdoor vallen we steeds meer terug op ons waardevolle en, nu meer dan ooit, noodzakelijke Naoberschap. Laten we hopen dat dat altijd blijft bestaan. Ook zonder subsidies.
